Lisa Genova „Motyl”

Lisa Genova, Motyl, Papierowy Księżyc, Słupsk 2011, 368 s.

Alice Howland jest dumna z życia, na które tak ciężko zapracowała. Ma pięćdziesiąt lat, jest wykładowcą psychologii na Harvardzie, światowej sławy ekspertem w dziedzinie lingwistyki oraz żoną odnoszącego sukcesy męża i matką trójki dzieci. Kiedy coraz częściej zdarza jej się tracić pamięć i orientację, decyduje się na wizytę u lekarza. Tragiczna diagnoza choroby Alzheimera o wczesnym początku całkowicie zmienia jej życie.
Kiedy nieuleczalna demencja pozbawia jej tożsamości, dotychczas niezwykle niezależna Alice walczy, by nauczyć się żyć każdą chwilą. Musi przewartościować swoje relacje z mężem, uznanym naukowcem oraz oczekiwania w stosunku do dzieci, a także postrzeganie siebie samej w otaczającym ją świecie.

Czasami kolejność czytania wpływa na postrzeganie danego problemu. Prawdopodobnie „Motyl” ująłby mnie bardziej, gdybym wcześniej nie przeczytała książki Bernlefa „Niewdzięczna pamięć”, gdzie autor zastosował podobną narrację – osoby stopniowo zatracającej się w chorobie Alzhaimera. Pomimo tego że Holender nie jest lekarzem, jest doskonałym obserwatorem i wywiązał się z narzuconego sobie zadania doskonale. Tym samym czytanie o postępującej demencji Alice było dla mnie nie tyle nowatorskim podejściem do tematu, co powtórką lektury Bernlefa.

Lisa Genova pisarką jest średnią i pewne nierówności dawało się odczuć w czasie czytania, szczególnie wówczas, gdy na scenę wkraczał mąż Alice ze swymi dociekaniami; te części tekstu przypominały wywiad naukowy i chwilami raziły sztucznością. I to by było na tyle, jeśli chodzi o minusy powieści pani Genovy. Bo przede wszystkim „Motyl” jest powieścią ważną. W czasach kiedy większość książek służy tylko dobremu spędzeniu czasu, „Motyl” nie tylko wzrusza i pobudza do myślenia, ale również w sposób przystępny tłumaczy laikowi przyczyny i skutki rozwoju schorzenia. Książka pani Genovy uwrażliwia czytelnika i uzmysławia mu, że choroba Alzhaimera to nie tylko problem ludzi starszych, ale i tych, którzy znaleźli się dopiero na półmetku życia.

Jest coś przygnębiającego i zarazem przerażającego w tym, że niezależnie od tego, jak człowiek o siebie dba, choroba może i tak zaatakować. Stopniowa dezorientacja Alice (kobiety pełnej życia i obowiązków, spełnionej naukowo i rodzinnie), jej nieodwracalność i bezwzględność pomimo przyjmowania leków, świadomość, że choroba będzie postępować i degradować umysł, jest ukazana krok po kroku ze wszystkimi konsekwencjami. Zaczyna się od gubienia słów, a kończy na całkowitym zgubieniu siebie, swojej osobowości i jestestwa.

Lisa Genova starała się ukazać jak najbardziej wiernie postępy choroby i to jak ludzie boją się i nie rozumieją Alzhaimera. Uwidoczniła też, jak bardzo chorzy potrzebują wsparcia, czy to ze strony rodziny, czy innych chorych, z którymi mogą przedyskutować swoje problemy. Nienachalna edukacja została zręcznie wpleciona w wątek literacki. Zamysł samobójstwa czy jej podłoże genetyczne Alzhaimera wiążą się nie tylko z rodziną Alice Howland, lecz uzmysławiają czytelnikowi problemy, z jakimi muszą zmagać się chorzy i ich bliscy.

Polecam tę lekturę. Warto poświęcić trochę czasu, aby starać się poznać chorobę Alzhaimera i uczucia towarzyszące choremu wraz z jej rozwojem.

Moja ocena: 4